‘De tijd is gekomen voor een beleid dat de burger niet langer beledigt door hem een intellectueel inconsistent verhaal voor te schotelen. Het is van tweeen een: of de overheid subsidieert en moet dus ook verantwoording afleggen over de besteding van die subsidies, of de overheid oordeelt niet en trekt daar de voor de hand liggende conclusie uit dat er dus ook niet gesubsidieerd dient te worden. De eerste benadering – ruimhartig besteden van andermans centen gekoppeld aan verregaande bemoeizucht – noemen we socialisme. Dat is een legitieme benadering, maar niet een die bij een rechts kabinet past. Dat kabinet moet dus voor de tweede benadering kiezen: geef de burger terug wat aan de burger toebehoort en laat de kunstwereld voortaan zichzelf maar bedruipen.

Als m.n. de heer Bolkestein vreest dat het dichtdraaien van de subsidiekraan het voortbestaan van de kunsten in het geding komt, weet hij wat hem te doen staat: zijn enorme netwerk in high society en bedrijfsleven aansporen tot het doen van gulle giften. Zo werkt het al jaren in Amerika – en niemand waarschuwt daar ooit voor de naderende ondergang van de kunsten.’

Dat er in Amerika geen subsidies verstrekt worden, klopt niet. We lezen in een onderzoek door het Theater Instituut Nederland (TIN) dat de kunsten voor een deel (13%) wel degelijk door de federale, staats en lokale overheden gesubsidieerd worden. De overheidssubsidies worden verstrekt door het federale National Endowment of the Arts (NEA), the National Endowment of the Humanities (NIH) en verschillende staats- en gemeentelijke kunstfondsen. De eigen inkomsten van kunstinstellingen dekken 44% van de kosten. Daar naast vormen donaties van particulieren de grootste bron van inkomsten (31%). Er zijn zelfs kunstinstellingen die vrijwel volledig van particuliere donaties afhankelijk zijn. Deze cultuur van particuliere donaties is in Nederland niet of nauwelijks aan de orde en het is maar de vraag of landgenoten hier toe bereid zijn. Anders dan vaak in Nederland wordt gedacht, speelt sponsering door bedrijven een marginale rol (3%) in de financiering in de VS. Particuliere fondsen en stchtingen dragen meer bij (9%).

Inderdaad, het was Thorbecke, die zei dat de kunst geen regeringszaak is en geen oordeel en gezag mag hebben op het gebied van de kunst. Bolkenstein echter wilt de kunstsubsidies verdubbelen, omdat hij begrijpt dat de kunsten de maatschappij een spiegel voor houdt en daardoor tot lering van ons allen dient.

Ruud Beerens en Han Rameckers