Op 26 november 2024 mochten we vijf organisatoren van Oekraïense artist-in-residence programma’s bij Greylight Projects verwelkomen, als onderdeel van het vierde International Visitors Programme georganiseerd door DutchCulture | TransArtists. Dit programma bracht culturele professionals uit Oekraïne naar Nederland om ervaringen te delen, netwerken te versterken en samenwerkingen te verkennen.

Voor de grootschalige invasie door Rusland telde Oekraïne 34 artist-in-residence programma’s. Inmiddels is nog slechts een kwart daarvan actief. Elf initiatieven hebben zich omgevormd tot hybride modellen, waarbij ze zowel onderdak als creatieve ruimte bieden. Helaas moesten bijna de helft van de residenties sluiten; hun teams vluchtten het land uit of werden opgeroepen voor militaire dienst. Vooral de residenties dicht bij de Russische grens zijn zwaar getroffen. Ondanks deze immense uitdagingen blijven onze Oekraïense collega’s zich inzetten voor kunst als overlevingsmiddel, als vorm van verzet en als bron van hoop.

Tijdens hun bezoek aan Nederland deelden de vertegenwoordigers van vijf residencies hun verhalen:

• Iryna Polikarchuk (Artsvit Gallery, Dnipro) – Artsvit is een platform voor hedendaagse Oekraïense kunst en onderzoekt de culturele en post-Sovjet context van Dnipro. Iryna coördineert partnerschappen en richt zich op sociaal inclusieve kunstprojecten.

• Alona Karavai (Asortymentna Kimnata, Ivano-Frankivsk) – Dit nomadische project ondersteunt hedendaagse kunst in ‘perifere’ gebieden van Oekraïne en experimenteert met culturele decentralisatie.

• Anastasiia Manuliak (Zapravka & Ukrainian Institute, Kyiv) – Zapravka werkt aan het verbinden van Oekraïense en internationale artist-in-residence initiatieven en ondersteunt de zichtbaarheid van Oekraïense kunst wereldwijd.

• Bozhena Pelenska (Jam Factory Art Center, Lviv) – Dit centrum zet zich kritisch in voor maatschappelijke vraagstukken via exposities, performances en gemeenschapsprojecten.

• Nataliia Ivanova (Yermilov Centre & ART KUZEMYN Residency, Kharkiv) – Het Yermilov Centre in Kharkiv is een belangrijk podium voor hedendaagse kunst en diende sinds februari 2022 als schuilkelder voor de lokale artistieke gemeenschap.

In dit gesprek met de programma vertegenwoordigers kwam o.a. ter sprake hoe hun residencies zich noodgedwongen hebben omgevormd tot schuilplekken, welke rol zij spelen in het creëeren van gemeenschapszin en solidariteit ten tijde van oorlog en wat het betekent om kunst te produceren wanneer cultureel erfgoed afgebroken wordt. Het bezoek bood nieuwe inzichten over hoe internationale samenwerking deze initiatieven kan ondersteunen. We danken DutchCulture | TransArtists en de Oekraïense deelnemers voor hun bezoek.

Meer informatie over het programma kan je vinden op de website van DutchCulture